برنامه مهار تورم صمت

سازکارهای بازار ارز باید به گونه ای تنظیم شوند که نرخ ارز ثبات داشته باشد؛ علاوه بر این باید مسیرهای تاثیر گذاری ارزهای خارجی بر بازار داخلی شناسایی شده و سازکارهای جبرانی برای کاهش تاثیر پذیری بازارهای داخلی از افزایش نرخ ارز اجرایی شوند.

تلاطم نرخ ارز از شش مسیر در بازارهای داخلی تاثیر می گذارد:

1. مواد اولیه وارداتی: افزایش قیمت ناشی از مواد اولیه وارداتی در محصولاتی که بخش قابل توجهی از مواد اولیه آن ها وارداتی است، باعث افزایش قیمت محصولات داخلی می شود. مواد اولیه محصولاتی که حساسیت بالایی دارند (مانند پوشک) باید داخلی شوند.
2. سهم بازار کالاهای وارداتی: محصولاتی که سهم کالاهای وارداتی در بازار آنها بالا است، با تغییر نرخ ارز دچار آشفتگی شده و قیمت محصولات داخلی مشابه نیز افزایش خواهد یافت. تولید کالاهایی که حساسیت بالایی داشته و سهم قابل توجهی از آنها از طریق واردات تامین می‌شود (مانند لاستیک خودروهای سنگین) باید افزایش یابد.
3. قاچاق به خارج از کشور: با افزایش نرخ ارز قیمت برخی از کالاهای داخلی نسبت به قیمت آن‌ها در کشورهای اطراف تفاوت قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت؛ در چنین مواردی ممکن است آن کالاها به خارج از کشور قاچاق شده و در نتیجه با کاهش عرضه در بازار داخلی، قیمت آنها افزایش می‌یابد. این نوع کالاها باید در اولویت شفافیت و پایش در سامانه جامع تولید و تجارت قرار گیرند.
4. سرمایه‌ای شدن کالاها: با افزایش نرخ ارز، برخی از مردم برای حفظ ارزش دارایی خود اقدام به خرید کالاهایی می‌کنند که امکان حفظ ارزش دارایی دارند (مانند خودرو و مسکن) و بدین ترتیب تقاضای کاذب باعث افزایش قیمت آنها خواهد شد. در چنین مواردی باید روش‌های جایگزین سرمایه گذاری برای عموم مردم، کارکرد حفظ ارزش دارایی این کالا کاهش یابد. همچنین تولید این محصولات افزایش یافته و بازار آنها با ابزارهایی مانند مالیات بر عایدی سرمایه تنظیم شود.
5. اتصال قیمت های داخلی به قیمت های خارجی و نرخ ارز: در مواردی قیمت محصولاتی که در داخل کشور تولید می شوند بر اساس قوانین و مقررات مصوب، بر مبنای قیمت‌های خارجی تعیین می شود؛ بنابراین با تغییر نرخ ارز یا تغییر قیمت های خارجی، قیمت این محصولات تغییر کرده و بی ثبات می شود. این محصولات معمولا مواد اولیه بوده و آشفتگی زیادی در بازارهای پایین دستی نیز ایجاد می کنند. در چنین مواردی (مانند فلزات، گاز، نفت و مواد پتروشیمی) باید ساختار قیمت گذاری در قوانین و مقررات اصلاح شده و ضوابط قیمت گذاری مبتنی بر مولفه های داخلی اقتصاد کشور تنظیم شوند.
6. انتظارات تورمی: با افزایش نرخ ارز ممکن است قیمت بسیاری از محصولات که به طور مستقیم تحت تأثیر نرخ ارز نیستند افزایش یابد، با اجرای سازکارهای کاهش تاثیر پذیری در ۵ مسیر اول و همچنین افزایش سرمایه اجتماعی دولت، انتظارات تورمی کاهش خواهد یافت.
7. اصلاح الگوی مصرف : کاهش مصارف از طریق صرفه جویی یا استفاده از تجهیزات با بهره وری بالا (مانند یخچال ها، بخاری ها و کولرهای کم مصرف) و هم چنین تغییر سبد محصولات و استفاده از محصولات مشابه که هزینه کمتری دارند، هزینه های خانوار و تولید را کاهش داده و فشار تورم را کاهش می دهد.
8. حمایت از خانوار: حمایت از خانوار با دستکاری قیمت‌ها و قیمت های دستوری هرچند در کوتاه مدت نتیجه می دهد اما آثار نامطلوبی بر اقتصاد کشور در پی خواهد داشت . از یک طرف باید اقداماتی برای کاهش تورم انجام داد و از طرف دیگر با سازکارهای حمایتی مانند «کالابرگ، پرداخت یارانه و مالیات بر مجموع درآمد» و استقرار سامانه یکپارچه تامین اجتماعی و مالیاتی از خانواده ها حمایت کرد.